Trước thềm xã hội siêu già hóa, ở Hàn Quốc cũng có nhiều tin tức về “sống trường thọ và khỏe mạnh” được đưa tin. Bí quyết trường thọ của những người sống trên 120 tuổi được ghi tên vào sách kỷ lục Guinness cũng được chia sẻ, và các ngôi làng trường thọ trên khắp thế giới cùng thói quen sinh hoạt của người dân nơi đó cũng được giới thiệu chi tiết. Cách đây không lâu, thông tin về chú chó sống lâu nhất thế giới tại Nhật Bản qua đời sau 26 năm cũng đã trở thành chủ đề nóng được đưa tin ở nước ngoài.
Lý do mà câu chuyện ai đó sống lâu hơn những người khác lại thu hút sự quan tâm của thế gian là gì vậy? Có thể nói đó là bởi khao khát chung của nhân loại, mong muốn sống lâu bất luận Đông Tây kim cổ. Đây cũng là minh chứng rằng ngay cả khi văn minh phát triển rực rỡ như ngày nay, “sự sống” vẫn là lĩnh vực thần bí mà khoa học chưa thể lý giải hết được.
Trên thực tế, sự sống là điều bất cứ ai cũng có thể dễ dàng cảm nhận nhưng lại thật khó để định nghĩa. Sự sống là thuộc tính chung mà sinh vật có khi còn sống và thường được định nghĩa thành nhiều đặc trưng như sự trao đổi chất 1, sự tái sinh và tăng trưởng; song, thật khó để nói rằng định nghĩa này hoàn toàn mang tính khoa học. Bởi hiện tượng sự sống là sự kết hợp của nhiều lĩnh vực khoa học như sinh lý học, vật lý học, sinh hóa học, sinh học phân tử, v.v… nên việc quy định rõ ràng không hề đơn giản. Vì vậy, trong các từ điển thông thường, ý nghĩa của sự sống đôi khi còn được định nghĩa thêm là “Khoảng thời gian từ khi sinh ra cho đến khi chết”. Cuộc sống có sự khởi đầu và kết thúc, đó là bởi “tính hữu hạn” là đặc tính rõ ràng nhất của sự sống.
Vậy thì giới hạn của sự sống được quyết định như thế nào? Được cho biết rằng mọi động vật đều có giới hạn sự sống riêng của từng loại, tức là tuổi thọ. Tuổi thọ của thiêu thân ngắn nhất trong các côn trùng, chúng trở thành trùng và sống không quá vài giờ hoặc vài ngày. Chuột hamster sống 2 năm, chó sống 12-16 năm, bò sống 20 năm, voi sống 60-70 năm và rùa sống hơn 200 năm. Lý do tuổi thọ của mỗi loài động vật lại khác biệt đáng kể, dù chúng sống trong môi trường và điều kiện sinh thái giống nhau, là bởi có sự khác biệt về mặt di truyền mà quyết định tuổi thọ đặc trưng của từng loài. Giống như tục ngữ rằng “Gieo đậu tương thì sanh ra đậu tương, gieo đậu đỏ thì sanh ra đậu đỏ”, di truyền là hiện tượng con cháu giống cha mẹ.
Con cái được sinh ra với hình dáng giống cha mẹ là sự thật hiển nhiên đến mức được phân loại thành thường thức, nhưng việc bí mật ấy nằm trong ADN tồn tại trong tế bào thì mới chỉ được làm sáng tỏ cách đây không lâu. Gen, nhân tố chi phối tính trạng 2 sinh học của cha mẹ, được truyền sang thế hệ sau thông qua tế bào sinh sản (tinh trùng hoặc trứng). Vì mỗi loài động vật đều được thừa hưởng gen từ cha mẹ, nên mèo không thể sinh ra chó hay bò không thể sinh ra ngựa con. Con cái được thừa hưởng nhiều loại gen từ cha mẹ, không chỉ là ngoại hình như chiều cao, màu da, mái tóc mà còn cả tính cách và bệnh tật. Tuổi thọ cũng chịu ảnh hưởng từ gen thừa hưởng từ cha mẹ, nên dù con chó sống lâu đến đâu chăng nữa thì cũng không đạt được tuổi thọ trung bình của con người.
Khi Dự án bản đồ gen người 3 được tiến hành nhằm làm sáng tỏ chi tiết về thông tin gen người, các nhà khoa học bắt đầu suy nghĩ rằng tuổi thọ của mỗi cá nhân cũng được vẽ trên bản đồ gen của chính họ. Cho đến vài chục năm trước, người ta thường cho rằng tuổi thọ của con người được quyết định 80% bởi thói quen sinh hoạt và chỉ 20% bởi gen. Tuy nhiên, từ cuối những năm 1990, hàng loạt kết quả nghiên cứu cho thấy có gen tuổi thọ ảnh hưởng đến việc sống thọ, nên tầm quan trọng của các yếu tố di truyền bắt đầu được nhấn mạnh.
Một nghiên cứu gần đây đã tiến xa hơn nữa khi công bố kết quả thí nghiệm cho thấy yếu tố di truyền ảnh hưởng đến tuổi thọ nhiều hơn yếu tố môi trường. Theo báo cáo của một nhóm nghiên cứu thuộc Đại học Y Albert Einstein, Mỹ, được công bố trên Tạp chí của Hiệp hội Lão khoa Mỹ vào tháng 8 năm 2011, ba gen phổ biến liên quan đến trường thọ đã được phát hiện trong kết quả phân tích gen của 500 người Do Thái có độ tuổi trung bình 100 tuổi, nhưng một phần ba số người này có thói quen sinh hoạt không liên quan đến sức khỏe. Có nghĩa là yếu tố mang tính quyết định, gây ảnh hưởng lớn đến tuổi thọ không phải gì khác mà chính là gen.
Nếu có thể thì tấm lòng của cha mẹ là muốn truyền lại cho con cái gen chiều cao tốt, trí thông minh vượt trội, cơ thể khỏe mạnh và tuổi thọ cao, nhưng cha mẹ chỉ có thể truyền lại gen của bản thân mình thôi. Có người sinh ra trong gia đình khỏe mạnh, thừa hưởng gen trường thọ, và sống hơn 100 tuổi; cũng có người sống cuộc sống khó khăn vì bệnh di truyền như mù màu hay máu khó đông do di truyền từ cha mẹ. Vì vậy, nhiều nhà khoa học đang nỗ lực để điều trị bệnh thông qua nghiên cứu gen. Ngoài ra, các nghiên cứu để làm chậm lão hóa và kéo dài tuổi thọ cũng đang được tiến hành tích cực.
Tuy nhiên, dường như có hàng trăm gen đồng thời tác động đến quá trình lão hóa, nên việc làm rõ cơ chế đó tuyệt đối không phải là điều dễ dàng. Một thách thức lớn khác là tốc độ lão hóa của tế bào khác nhau giữa từng cơ quan, giữa từng mô trong cơ thể và thậm chí trong cùng một mô. Do đó, trên thực tế, khó để điều chỉnh tất cả 100 nghìn tỷ tế bào tạo nên cơ thể chúng ta thông qua chỉnh sửa gen.
Theo Leonard Hayflick, người sáng lập ra nghiên cứu về lão hóa của tế bào, các tế bào tạo nên cơ thể chúng ta không nhân lên vô hạn mà có giới hạn về tuổi thọ nhất định. Trong thí nghiệm nuôi cấy tế bào cơ thể người mà ông tiến hành, tế bào của thai nhi phân chia 100 lần rồi ngừng lại sau khi nuôi cấy, nhưng tế bào của người già 70 tuổi thì chỉ phân chia 20 lần. Vì có “đồng hồ tuổi thọ” đo thời gian trong tế bào nên sự chết là số mệnh. Sau đó, các nhà sinh học tế bào đã phát hiện ra chất gọi là “telomere” mà sẽ ngắn đi mỗi khi tế bào phân chia. Chúng ta không thể xoay ngược lại đồng hồ tuổi thọ đã được lập trình trong cơ thể người. Mọi sinh vật trên trái đất này đều được sinh ra với sự sống hữu hạn, trải qua mùa thu của cuộc đời được gọi là lão hóa, rồi rốt cuộc phải đối mặt với cái chết.
Trong Kinh Thánh, có lời chép rằng trong những người sanh bởi Đức Chúa Trời có hột giống của Đức Chúa Trời (I Gi 3:9). Có nghĩa là Đức Chúa Trời ban cho họ hột giống của Đức Chúa Trời, tức là gen của Đức Chúa Trời. Những người được thừa hưởng gen của Đức Chúa Trời thì đương nhiên trở nên con cái của Đức Chúa Trời, còn Đức Chúa Trời trở thành Cha Mẹ của họ. Nếu là con cái của Đức Chúa Trời – Đấng có sự sống đời đời chứ không phải sự sống hữu hạn, thì quả thật sẽ sống cuộc đời thể nào? Rốt cuộc, phương pháp nhận được “gen tuổi thọ”, tức “gen sự sống đời đời” là gì?
